Γράφει ο Αλ. Μπέμπης
Πολλοί σκακιστές σίγουρα θυμούνται από τα παιδικά τους χρόνια να καταφέρνουν ένα θετικό αποτέλεσμα με κάποιον πολύ πιο δυνατό και έμπειρο παίχτη, αλλά και αργότερα ως έμπειροι πλέον παίχτες να κάνουν ένα κακό αποτέλεσμα με ένα ίσως ανερχόμενο ταλέντο, το οποίο έπρεπε να κερδίσουν.
Τα αποτελέσματα αυτά ήταν τυχαία και μάλλον μεμονωμένα, αλλά τα διέπει ένας κοινός νόμος που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε. Για να δουμε πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους παίχτες με λιγότερη ή περισσότερη εμπειρία από μας θα ζητήσουμε την βοήθεια των μαθηματικών.
Τι είναι ο νόμος των μεγάλων αριθμών;
Ας ρίξουμε ένα νόμισμα.
- Κορώνα ή γράμματα;
- Οι πιθανότητες είναι 50-50.
Ξεκινώ και ρίχνω το νόμισμα 10 φορές. Το σκορ είναι 7-3 με νικητή τα γράμματα. Γιατί όμως; Αφού η πιθανότητα ήταν 50-50. Φυσικά επειδή έριξα το νόμισμα μόνο 10 φορές. Αν το έριχνα 20, θα ήταν πιο κοντα στο 10· αν 100 πιο κοντά στο 50 κτλ. Ο νόμος των μεγάλων αριθμών λέει πως όσο πιο μεγάλο είναι το πλήθος των ρίψεων, τόσο πιο κοντά στο 50-50 θα πλησιάσουμε όπως φαίνεται και στο γράφημα.
- Πώς όμως όλα αυτά μας μιλάνε για το σκάκι;
Η απάντηση βρίσκεται στην διαφορά των παιχτών. Ο έμπειρος παίχτης γνωρίζει πιο πολλά από τον αντίπαλό του, άρα έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να ξέρει τι να κάνει σε μία θέση. Γιατί όμως ο άπειρος παίχτης κατάφερε να του πάρει αποτέλεσμα; Ένα δεύτερο πιο ανθρώπινο παράδειγμα θα ξεκαθαρίσει τα πράγματα.
Ένας φοιτητής διάβασε το 30% της ύλης. Το τεστ είχε 10 ερωτήσεις. Στάθηκε όμως τυχερός και έπεσαν πράγματα από αυτά που ήξερε και έτσι έγραψε ενα 5. Αν το τεστ είχε 1000 ερωτήσεις η άγνοιά του θα φανερωνόταν και θα είχε (μάλλον) γύρω στις 300 σωστές απαντήσεις.
Στο σκάκι λοιπόν όσο το δυνατόν περισσότερες φορές δοκιμαστούν οι παίχτες πάνω στην κατανόηση διαφορετικών θέσεων, τόσο περισσότερο θα φανεί και η διαφορά στην εμπειρία τους. Πώς θα γίνει αυτο; Κυρίως αποφέυγοντας τις αλλαγές κομματιών σε ίσες (κατά το υλικό) θέσεις, διότι έτσι τα δεδομένα είναι περισσότερα και οι παίχτες πρέπει να δείξουν την κατανόησή τους ξανά και ξανά.
Οπότε με λίγα λόγια:
-Αν παίξεις με κάποιον πιο έμπειρο από σένα απλοποίησε την θέση, άλλαξε κομμάτια, (λιγόστεψε τις ερωτήσεις του τεστ).
-Αντίθετα, αν διαθέτεις περισσότερη εμπειρία, κάνε το αντίθετο· μην αλλάζεις μην απλοποιείς, δώσε του την ευκαιρία να κάνει λάθος.
Τι θα πρέπει λοιπόν να κάνει ο μαύρος σε αυτήν την θέση;
Η απάντηση εξαρτάται από το ποιος είναι ο αντίπαλός του. Αν ο αντίπαλος είναι πιο έμπειρος θα πρέπει να αλλάξει πρώτα ντάμες Βxδ2 Αxδ2 και ύστερα πύργους Πxε1 Αxε1. Ενώ αν ο μαύρος είναι πιο έμπειρος η κίνηση Πδ7 κρατάει την ένταση στο παιχνίδι όπως και η Βε8 που οχι μόνο δεν αλλάζει κομμάτια αλλά τσεκάρει και τα αντανακλαστικά του αντιπάλου με την απειλή Ιη4+ ή και το πολύ πιο όμορφο Πxε3 Πxε3 Βxε3 Βxε3 Ιη4+.
Φυσικά πολλές φορές το να μην δεχτούμε ανταλλαγές ή το να μην μπούμε σε κάποιες συνέχειες έχει και τις συνέπειές του, αλλά, όπως είπε και ένας άγνωστος που πέρναγε δίπλα μου: «Πρέπει και να την κυνηγάς και λίγο την τύχη σου, όχι να σε κυνηγάει αυτή».